O día de San Juán de Capistrano (din “o santo de Europa” ) frade de Ordo Fratrum Minorum, un sermoneiro de prestixio e duración, os cómicos de andar a pioca de recoñecemento e aplausos chegaron a Rodeiro.
Unha vez máis e sempre amable e xenerosa, a entendedora dos nomes de lugares deu razóns ós comediantes do nome de Rodeiro e máis tarde do de Cea.
(*) O Rodeiro (na Guía Telefónica escriben Rudeiro) pode traducir o substantivo rotarium
“peaxe dunha ruta, dereitos de aduana” palabra latina coñecida pola epigrafía (DLF), coa mesma raíz de rotarius (ruptarius) “camiñeiro” (MLLM; LLMA). Tamén pode vir de rotarius “constructor de carros” (MLLM; LLMA) ou de roterius (deriv. De rota), a. 972: mandamus ut ortolanus, roterius, molinarius [ … ] non pectent (LHP). Rudeiro tamén podería aludir a un rutararium, colectivo de “ruda” (planta)
(*) LVCENSIA – Miscelánea de cultura e investigación // Biblioteca Seminario Diocesano // Núm. 31 [ Lugo 2005]
Estes andadeiros fixeron penitencia, pois a súa intención de comezar a andaina polo Camiño de Inverno no monte do Faro -vixía das Terras de Camba – o día 8 de setembro “na romaría da virxe do Faro” non foi posible. Talía* sempre burlona impediuno.
(*) Musa da comedia, riseira e burlona, leva nas mans unha máscara cómica e un caxato, na cabeza unha coroa hedra e nos pés sandalias.
Santuario de Monte Faro
En desagravio declamaron a cantiga do trobador Joán de Requeixo:
Foi eu, madr’, en romaría
a Faro con meu amigo
e venho del namorada
por quanto falou comigo,
ca mi jurou que morría
por mí, tal ben mi quería!
Leda venho da ermida
e desta vez leda serei,
ca falei con meu amigo,
que sempre muito desejei,
ca mi jurou que morría
por mí, tal ben mi quería!
Du m’eu vi con meu amigo
vin leda, se Deus mi perdón,
ca nunca lhi cuid’a mentir,
por quanto m’el diss’entón,
ca mi jurou que morría
por mí, tal ben mi quería.
[Joán de Requeixo, S. XIII]
Por eles esperaba case en ruínas e cuberta de silvas a Tulla de Fafián, gardiá dos segredos de loitas polo poder e as riquezas. Unha torre de 10 x10 x12 metros, de perfecto perpiaño, con dúas fiestras de dobre arco que ollan o tempo. O primeiro que se coñece dela é do S. XVI. Contan que a fortificación foi unha avanzada do condado de Lemos, aliado do arcebispo de Santiago como contrapoder (na comarca do Deza) á casa de Camba. No S. XVIII é tulla/almacén; usada para amorear o gran proveniente da recadación de trabucos (tributos), un almacén de gran dos poderosos monxes do Mosteiro de Oseira (Cea).
Tulla de Fafián
Tras as cancións do bululú e os títeres de cachaporra souberon do camiño “real” que cos anos converteuse en estrada de Oseira a Monterroso por Salto.
Camiño de Cea
Capela do Carme
A tardiña deste día de outono tomaron a decisión de pasar do Camiño de inverno á Vía da prata para visitar e ofrecer o seu espectáculo na vila de Cea, terra do Mosteiro de Oseira, xa que o recendo do pan que se amasa nesas terras convidaba a visita
-
- Mosteiro de Oseira
-
- Mosteiro de Oseira
Seguiron as faragullas de pan como Pulgariño para visitar a terra deste alimento de tanta sona. Como ben di o refrán con pan e viño faise camiño, con paso firme e lixeiro os cómicos chegaron a…
Cea (San Cristovo, Our.) é un de tantos nomes de ríos conservados tan só como topónimos, de acordo cos seguintes testemuños:
Discurrente rivulo Ceia et concurrente ad ecclesiam Sancta Eulalia de Longos [Santa Baia de Longos, en San Cristovo de Cea] 1195 villa qui dicitur Longos… disccurrente rivulo qui dicitur Cea sub ecclesia Sancte Eulalie 1223, rivo Ceye 1254; parroquia Sancti Christofori de Ceya 1239, ecclesia de Cea 1245
O río que deu nome a Cea parece ser o actual rio Marañao, que corre entre este lugar e Longos, ou ben algún dos seus afluentes.
De Cea saen recendos de pan de trigo que prometen bo xantar, todo debido a frades cistercienses que alí fundaron o Mosteiro de San Cristovo de Cea. Pero entre os saborosos e deliciosos alimentos para o corpo vive a inquietude da lenda do “abade nigromante de Oseira”, con poucas certezas e moitas interrogantes das que trataron Odo de Cheriton, Xacobe del Voráginee Cesario de Hesiterbach. No S. XVII Angel Manrique asegura nos seus Anales Cirstercienses que o sucedido tivo lugar na Escola de Nigromancia de Toledo, alá polo 1772, o protagonista foi Lourenzo, segundo abade do mosteiro de Oseira.
Conta a lenda que:
En Toledo, dous mozos moi amigos estudaban nigromancia, arte ou ciencia que se vale de encantamentos e meigallos demoníacos para convocar e facer resucitar ós mortos e para adiviñar por boca deles o futuro. Un dos mozos enfermou de gravidade, púxose á morte. Rogoulle o amigo que se morría, volvéselle aparecer pasados trinta días. O moribundo asegurou que así o faría, sempre que tal aparición lle fose permitida.
Morreu o mozo e o amigo vivo agardou a que pasasen os trinta días rezando pola alma do defunto. E nelas estaba… cando o morto deu cumprimento a súa promesa. Pálido e descomposto, laiaba e xemía, tiña os pés e as mans atadas con cadeas incandescentes e vestía de traxe negro recuberto de palabras que dicían os seus pecados. O pobre defunto pediu o amigo que estendese a man, así o fixo, nela deixou caer unha pinga de suor do dedo índice que perforou a carne do amigo e seguía a arder no chan.
O vivo quixo saber do motivo do seu aspecto magoante e desgraciado, falaron..
Espectro.- Ai, ai, pobre de min; así me queimaréi eternamente no inferno por culpa desta arte diabólica, da nigromancia que mata a alma. Aconsélloche, amigo único e querido, que te apartes dela e busques en Deus e na vida relixiosa a expiación dos teus pecados
Vivo.- Dime, meu amigo. Como teño que facer para salvar a miña alma?
Espectro.- O único camiño é a Orde do Císter. De todo o xénero humano son os que menos se condenan. (desapareceu)
O vivo tralo consello abandonou o estudo da nigromancia, ingresou como novizo na Orde do Císter!… e fixo carreira. Profesou como monxe e no ano 1201 e chegou a abade do mosteiro de Oseira. Polo 1223 foi nomeado superior da abadía de Clairvaux. Non se sabe onde morreu, se foi en Claivaux ou se… renunciou o cargo para regresar e acabar os seus días no Mosteiro de Oseira.
Os medos polos quebrantamentos do código do bo e boa cristiá sanda coas delicias gastronómicas deste santo lugar. Ave María Purísima, polbo e pan, benvidos serán!!
Polo visto o polbo que xantamos en romarías e festas das terras do interior foi grazas a eses frades humildes que tiñan coma máxima ora et labora, e máis de mil propiedades. Unhas propiedades que algo rendaban, da propiedade de Marín como parte dos seus diezmos chegaba “octopus vulgaris” seco . É sabido que este cefalópodo rebelde o que hai que zoupar antes de metelo na pota, hase acompañar dun bo pan. Un bo pan de bos panadeiros como estes santos frades. A súa deliciosa receita foi xa recoñecida polo Rei Sancho IV que no S. XII concedeu ós monxes unha feira mensual para vender o excedente de pan que producían para o seu consumo.
O irmán José Luís nunha entrevista ó xornal “EL PAÍS” ó 22 de maio de 2012 como economista de prestixio dixo: “Los fenómenos socioeconómicos del pulpo y el pan no son más que los efectos comerciales del ora et labora”
Diante da apetecible mesa os cómicos da legua pecharon a súa etapa cun ruidoso
ÁMÉN!!!
Fonte: ——-Ferreiro Alemparte, d. “ Historia del clérigo nigromante que, amonestado por su amigo muerto, dejó la nigromancia y se hizo monje. Su pretendida identificación con el abad D. Lorenzo de Osera”, en Cuadernos de estudios Gallegos, XXXII, 96-97 p. 407-426, Compostela, 1981
Bibliografía:
- Cuba, X.R. Miranda, X. e Reigosa, A. Diccinario dos seres miticos galegos }[Negrumante], Xerais, Vigo 1999 –
- https://elpais.com/ccaa/2012/05/22/galicia/1337707862_767315.html
Logbook of the League Comedians (Cómicos da legua)
Fourth leg: Rodeiro – Cea (23rd October 2019)
–Rodeiro comes from the Roman term rotarium, which refers to the toll of a route. It can also come from rotarius (cart builder) or even roterius (derivated from rota (wheel)).–
On the day of Saint John of Capestrano (also known as the Saint of Europe), the comedians arrived at Rodeiro as an act of penance (they tried to start there the Winter Way of Saint James on the 8th September, but Thalia, the Greek goddess of the comedy, prevented it).
After their spectacle in Rodeiro, they decided to leave the Winter Way to visit and perform in Cea, a place well known for its delicious bread.
–Cea was the name of the river that crossed the village, the current Marañao River or one of its tributaries.–
It is in Cea where they heard the legend of the necromancer Abbot of the monastery of Oseira (near Cea).
In Toledo, two good friends studied necromancy (the art or science that uses evil spells and curses to invoke and resurrect dead people to predict the future). One of the boys got really sick and his friend begged him to appear before him after 30 days. The almost dying boy promised that.
The boy died and his friend prayed for his soul for thirty days. He was doing that when the dead fulfilled his promise and appeared before him. He was pale, he was complaining and moaning, both his feet and hands were tied with red-hot chains, and he wore a black suit covered with words describing his sins. The dead asked his friend to hold out his hand and poured a drop of sweat that went through the flesh of his alive friend and burned in the ground.
The alive friend wanted to know the reason for his look and his dead friend told him that due to the necromancy he was to burn eternally in hell. He also advised him to quit it and to look for atonement into God and religious life. He also told that the only way was the Order of Cistercians.
The alive followed his friend’s advice and joined the Cistercians as novice where he served in the monastery of Oseira.
Textos: Xoana Álvarez e Pilar Álvarez
Fotos: Julio Balado, Francisco Lareu
Facebook
Web
Viravolta Títeres 