Bitácora dos Cómicos da Legua: Silleda, 5 de outubro

Proxecto “Cómicos da Legua” beneficiario do programa O teu Xacobeo

 

A douta sabedora dos nomes dinos que  o nome de Silleda non se sabe de onde provén. Crese, de seguro que ben crido,  que é de orixe prerromana e hai autores que pensan que é un fitotopónimo (que fai referencia á abundancia dunha planta) e outros un hidrotopónimo (que fai referencia a auga). Augas e prantas… que máis para vivir unha vida boa?

Que a Sobreira de Siador, 600 anos arriba ou abaixo, nos dea sombra e reparador descanso… e rollas para selar as garrafas de viño e non desperdiciar gota!

Desde a Idade Media os pés que fixeron e fan  este camiño pisan nas pontes que tellan nalgún paso ó río Deza. Os Cómicos da legua non ían ser menos, con abundancia deixan pisaduras na Ponte Taboada e na Ponte do Demo.

 

A Ponte Taboada – di a sabedora  que o nome ven de  Pons Tabulata –  cunha pedra labrada  que dicía ben dito LABORAVERUNT ISTAM POMTEM ERA DCCCL FUIT PREFECTA PRIDIE KALENDAS ABPRILIS (labraron esta ponte na Era 950 e rematouse o 31 de marzo) e que atura gozosa os pasos de peregrinas e peregrinos a Santiago de Compostela… Así sexa polos séculos vindeiros!

A Ponte do Demo, no Mosteiro de Carboeiro onde entre as  follas -do cerquiño; espiño ; carballo; érbedo; hedra; xilbarbeira; escambrón; salgueiro; ameneiro; uz branca; pereira silvestre; xesta; toxo; o fento real; castiñeiro; loureiro; sobreira; abeleira; dentabrún; pradairo, sabugueiro e a estruga- andan as voltas e viravoltas  as augas do río Deza, o Pela Patacas,  o Demo,  o frade Ramón e o salterio de San Cipriano… Amén!

 

Tras o espectáculo do bululú e do ñaque,  as almas piadosas e as impías saben que os cómicos precisan de  bon xantar  acompañado de contos, lendas e cantigas.  Sucedeu que entre doces rosquillas, estes iletrados camiñantes souberon dun conto arrepiante e outro pícaro. Os  da triste historia do Xil, o  do Penedo de Penouxil,  e o  do astuto Pela Patacas.

A saber!

Un malandrín chamado Xil intentou roubar a un peregrino e no forcexo matouno. Axiña o prenderon e condenárono a ser aforcado desde ese penedo. E alí morreu aforcado!,  cando a xente pasaba por ese lugar dicían: “Este é o penedo onde penou Xil”. Outros din que se chama así porque un día pasou por alí un peregrino. O Xil que andaba por alí, viu que levaba cartos e quíxollos quitar.  O home botouse a durmir e Xil aproveitou para roubalo, momento no que o peregrino espertou. Xil tapoulle a boca e afogouno. Os veciños déronse conta, mataron a Xil e deixarono alí morto durante días para que a xente escarmentara.

 

Mosteiro de Carboeiro

 

Pela Patacas

No convento de Carboeiro, din que vivían padres xesuitas. Doce padres e un cociñeiro alcumado o Pela Patacas. O pozo da auga estaba retirado do convento e ir a ela era un arduo traballo. O Pela Patacas pediulle ó Padre Superior que abrira un pozo ó pé do convento; O Padre respostóu que había que pedir permiso o Rei, isto era moi complicado. Tanto insistiu Pela Patacas que o Padre foi pedir o Rei.

O Rei.-  Para abrir ese pozo fai falta que respondas a tres preguntas. Canto valgo como rei?, Cantos quilómetros  hai de aquí o ceo?, En que estou pensando neste momento?

O Padre partiu asustado, isto é imposible, moi difícil  e así o contou no mosteiro.

Pela Patacas .- Non hai problema algún, deixeme ir, présteme o seu hábito e cartos. Mañá saio

Presentouse ó Rei

Rei.- Que queres?

Pela Patacas.- Veño contestar as preguntas para que me dea permiso para abrir o pozo

O Rei (botándose a rir) .- Moi ben, pois escoita. Canto podo valer como rei?

Pela Patacas.- Pois se Xesuscritsto sendo rei do ceo e da terra foi vendido por trinta moedas, vostede sendo rei da Terra pode valer vinte e oito.

O Rei (sorprendido).- Moi ben, douche a razón. Ben, pois outra pregunta. Cantos quilómetros  hai de aquí o ceo?

Pela Patacas.- Hai dous billóns de quilómetros

O Rei.- Iso non é verdade

Pela Patacas.- Si que é verdade, e se nón está conforme mídaos vostede

O Rei (sorprendido).- Ben, ben, doucho por certo, porque eu non os podo medir… Agora ven a díficil. En que estou pensando neste momento?

Pela  Patacas.- Meu Rei, vostede neste momento está pensando que está falando co Padre Superior do Convento de Carboeiro.

O Rei.- Iso é verdade

Pela Patacas (desnudouse).- Eu son o Pela Patacas, que non son o Padre Superior

O Rei (sorprendido).- Pois desta enganáchesme;  acertaches todo o que che preguntéi. Toma o permiso para abrir o pozo. Dende agora o Pela Patacas vai ser o Padre Superior e o Padre Superior vai ser o Pela Patacas

[Lenda de Carboeiro, contada por Manuel Troitiño e recollida por Lara Rodríguez Troitiño]

Os cómicos dos camiños son pouco lidos e ilustrados, máis son festeiros de sona que pregan á pagana Santa Ferreña bo calzado para o camiño:

Santa Ferreña dos Encontros de Música Tradicional de Carboeiro

 

Y cuando llueve leré,

calzo madreñas.

Suenan los clavos leré,

sobre las peñas,

sobre las peñas madre,

sobre las rocas,

y cuando llueve leré,

calzo galochas.

———–

O zoqueiro foi a misa

e non sabía rezar

andaba polos altares.

Hai zocos para remendar?

——

Ghastas zocos novos,

quen chos fixo, che?

Foi o meu amor,

xustiños ó pé.

 

Bibliografía: A paisaxe lendaria e toponímica do Concello de Silleda – IX Proxecto Didáctico Antonio Fraguas

Logbook of the League Comedians (Cómicos da legua)

Second leg: Silleda (5th October 2019)

–The origin of the place name Silleda is unknown, but it is believed to be pre-Roman. Some authors think that it refers to the abundance of a plant while others think that it refers to water.–

As the pilgrims have been doing since the Middle Ages, the comedians also walked over two bridges: Ponte Taboada and Ponte do Demo. After their spectacle, they ate and heard some stories and legends such as the following ones:

Xil

Xil was a scoundrel who tried to rob a pilgrim and ended up killing him. He was arrested and sentenced to be hanged on that rock. Some others tell that when Xil saw that the pilgrim had money he wanted to steal it. He waited until the pilgrim went to sleep and tried to take the money. The pilgrim woke up and Xil covered his mouth, choking him. The neighbours noticed it and killed Xil, who was left on the ground for days so that people would learn the lesson.

Pela Patacas (Potato peeler)

Twelve monks and a cook (known as Pela Patacas) lived in the monastery of Carboeiro. The well was far from the monastery, so Pela Patacas asked the Father Superior to build a well next to the monastery. The Father Superior told him that the King had to be asked for permission and it was complicated, but Pela Patacas insisted so much on it that the Father Superior ended up visiting the King to ask for said permission.

The King told him that he had to answer three questions to be allowed to build the well: What is my value as a King? What is the distance to heaven in kilometres? What I am thinking about right now?

The Father Superior returned to the monastery and told the monks that it was impossible to obtain. Pela Patacas asked him for his habit and some money to visit the King.

Once he arrived, the King asked him what he wanted. He told him that he was going to answer the questions to get the well built.

When the King asked what was his value as King, Pela Patacas answered the following: If Jesus Christ, as King of Heaven and Earth, was sold by thirty coins, you, as King of Earth, would have a value of twenty-eight. The King agreed and asked the next question: What is the distance to heaven in kilometres? Pela Patacas said that the exact distance was two trillion kilometres.

The King disagreed and called him a liar. Pela Patacas told the King that he could measure it himself if he did not trust him. The King, being unable to do it, ended up by agreeing.

It was time for the hardest question: What I am thinking about right now? Pela Patacas answered that he was thinking that he was talking to the Father Superior of the monastery of Carboeiro. The King agreed and Pela Patacas undressed and revealed his true identity.

The King was surprised but agreed to permit the well construction and ordered that Pela Patacas and the Father Superior switched roles at the monastery from that moment on.

Textos: Xoana Álvarez e Pilar Álvarez

Fotografías: Julio Balado, Fran Lareu

 

 

 

 

 

 

 

 

About Biblioteca Marioneta

Biblioteca especializada. Viravolta Títeres
Estas entrada foi publicada en Uncategorized coas etiquetas , , , , , , , , , , , . Ligazón permanente.

Deixar unha resposta

introduce os teu datos ou preme nunha das iconas:

Logotipo de WordPress.com

Estás a comentar desde a túa conta de WordPress.com. Sair /  Cambiar )

Facebook photo

Estás a comentar desde a túa conta de Facebook. Sair /  Cambiar )

Conectando a %s